ons avontuur

We wilden nog ‘iets geks’ doen in ons leven en dat werd een vakwerkhuis in Kröv, waar we sinds 2008 aan het werk zijn. Het pand bestaat uit 3 delen. Het oudste deel is uit '1600 en nog wat', dan een deel uit 1779 en tenslotte de "nieuwbouw" van ergens tussen 1779 en 1820. Onze werkvolgorde kan vreemd over komen; dit komt omdat we er ook in willen wonen en dus wordt er ook aandacht aan het “wooncomfort” besteed.

Archief

Vide

Boven de keuken en de koeienstal hebben we de nieuwe woonkamer gepland. De vloer daarboven is er waarschijnlijk nooit geweest en die komt er ook niet. We willen de oude balken laten liggen en aan de ene kant een soort vide maken. Via deze vide kunnen we dan naar de ‘puntkamer’. De andere kant blijft open en het is de bedoeling dat je tussen de balken door naar het dak en de vakwerkwaaier kunt kijken. De binnenkant van het dak krijgt een ‘old look’, want we willen het nieuwe dak aftimmeren met de oude dakplanken en -balken. 

2007 – 2018

Dit kom (misschien) nog wel een keer.

2019

28 april 2019 – voor vandaag stond er een geluidsarm karweitje op het programma, het ontspijkeren van de oude dakbalken. We hebben weer 5 balken schoon gemaakt en daar kwamen de nodige spijkers vanaf, zowel meer dan 100 jaar oude gesmede spijkers als moderne getrokken nagels. 

We willen ze gebruiken om het nieuwe dak oud te maken en we hebben er nog een stuk of 15-20 te gaan. Genoeg dus om nog de nodige geluidsarme dagen te vullen.

16 mei 2019 – de vorige keer hadden we een paar oude balken ontspijkerd en als tussenkarweitje zijn we hiermee verder gegaan. We hebben er 3 schoongemaakt met de roterende staalborstel (die nu bijna helemaal versleten is) en daarvan hebben we er 2 geïmpregneerd. Een groot deel van de werkplaats is bedekt met een laagje donker stof, dus kunnen we met de stofzuiger aan de slag.

19 mei 2019 – van de 5 dakbalken die we schoongemaakt hadden waren er pas 2 geïmpregneerd en de andere 3 hebben we nu ook gedaan. De volgende keer als alles droog is kunnen ze naar boven naar de voorraad. Er liggen er nog een stuk of 20 te wachten, dus we kunnen nog even vooruit.

31 mei 2019 – na een rondleiding, hebben we in de puntkamer en de vide bekeken en overlegd hoe we bepaalde dingen zouden kunnen maken en afwerken.

Het grootste karwei lijkt een stuk vakwerk te zijn wat tussen de puntkamer en de vide moet komen. De wand is daar namelijk maar ongeveer 2,5 meter hoog en in de punt erboven zit niets.  Ook hebben we overlegd over het tussenvloertje in de puntkamer en de afwerking van de binnenkant van het schuine dak en de gevel.

6 juni 2019 – we hebben ons gestort op de vakwerkwand tussen puntkamer en vide. Deze wand is gevuld met leemwikkels, maar die zijn in de loop van de eeuwen uitgezakt en vervormd.

Een vak aan de zijkant was -waarschijnlijk naderhand- gevuld met halve bakstenen. Dit hebben we er allemaal uitgehaald om het opnieuw te gaan vullen met leem.

10 augustus 2019 – voor het te vullen vak hebben we de resterende leemstenen op maat gezaagd. Er zit geen één steen bij die niet gezaagd hoefde te worden. Na wat noeste zaagarbeid lagen ze allemaal in het vak en klaar om gemetseld te worden. Ook hebben we nog de nodige extra leemstenen in de puntkamer gelegd, want t.z.t. moet er nog meer vakwerk gevuld worden.

10 oktober 2019 – volgende maand komen de dakdekkers als het goed is en wordt de helft van het dak voorzien van een nieuwe dakbedekking en 2 dakramen. Onder de plaats waar de dakramen komen is geen vloer, maar alleen wat oude balken met een voorraad planken erop.

Voor het geval de dakdekkers toch wat werk van binnenuit moeten doen, hebben we de planken verplaatst en wat OSB-platen onder de toekomstige dakramen gelegd. We moeten er t.z.t sowieso bij kunnen aan die kant om de planken erop te zetten.

2020

27 juni 2020 – door de nieuwe dakramen is het nu licht op de vide en de lucht die we nu zien is zo bedoeld. Dit in tegenstelling tot de lucht die we jaren geleden zagen door het ontbreken van vloeren en stukken dak.

7 juli 2020 – ondertussen hebben we op de vide een steiger gemaakt, om de andere kant van het puntkamer vakwerk te herstellen. Vorig jaar hebben we de kant van het vakwerk in de puntkamer hersteld en nu is de buitenkant aan de beurt. Er ligt daar geen vloer (en die komt er ook niet) en daarom is er een steiger nodig.

Als eerste moeten de grootste gaten in de lemen vakwerkvulling worden gedicht. Hiervoor gebruiken we leem wat we jaren geleden (in 2014) uit andere delen van hetzelfde vakwerk hebben gehaald. Al die jaren heeft het leem onder een zeil in de tuin geleden, maar het is nog steeds prima bruikbaar.

8 juli 2020 – op de vide gingen we verder met de reparatie van de lemen vakwerkvulling. De kleinere gaten worden met een soort troffel opgevuld met leem.

Bij de grotere slechte stukken wordt het leem er eerst tegenaan gegooid (= ‘Anwerfen’), zodat het overal goed tussen zit en daarna met een troffel afgewerkt.

9 juli 2020 – we hebben ook weer gekeken en overlegd hoe we het vakwerkje in de punt willen maken. Dit ruimte is altijd open geweest, maar wij willen die dicht maken. We gaan een tekening maken en de volgende keer een nepvakwerk van planken maken om te kijken of het iets is. Als het kan maken we er ook een klein deurtje in.

Bij het vervolg van het repareren van de lemen vakwerkvulling op de vide werd weer gebruik gemaakt van leem wat in 2014 uit hetzelfde vakwerk gekomen was, toen we de doorgang gemaakt hebben. Vlak naast de doorgang is de vulling het slechtst, het lijkt wel of de leemwikkels er in gezet zijn, zonder het daarna af te werken.

Het grofste werk schiet aardig op en daarna kunnen we beginnen met de Unterputz. De eerste van de 3 lagen leemstuc.

10 juli 2020 – het werk was grotendeels een kopie van gisteren, al was op de vide het leem vervangen door Unterputz. Dit is een goed teken, want deze onderste en grofste laag leemstuc is de eerste stap op weg naar een gerepareerde leemwand.

De resterende latjes die over waren van de puntkamer hebben we op de dakbalken van de vide gezet, want ook daar moet er een ventilatiespleet komen tussen het dak en de isolatie. Voorlopig is dit nog niet aan de beurt, maar ooit moet het toch een keer gedaan worden. Alles wat we nu doen hoeven we straks niet te doen.

11 & 12 juli 2020 – als laatste karweitje hebben we een tekening gemaakt van het vakwerkje wat in de punt boven de vide komt. We hadden al besloten om eerst een nepvakwerk te maken en nu weten we hoe dat er uit zou moeten zien.

24 juli 2020 – de werkdag begon met het aanmaken van Unterputz. Dit is een grof leem stucmiddel, wat als eerste op de lemen vakwerkvulling gaat. Die leemvulling is op veel plaatsen erg slecht, hobbelig en enorm stoffig. Op de slechtste stukken van de eerste 3 vakken zit nu Unterputz, morgen gaan we hiermee verder.

Om het kantelen van de nokbalk boven de vide te voorkomen zit (wij denken dat dit wel meevalt, maar het is een bouwvoorschrift) er aan de beide uiteinden een soort van gaffel. Die bestaat uit 2 balkjes die met draadeinden aan weerszijde van de staanders zitten, met de nok ertussen. Aan 1 kant hebben we die wat verplaatst zodat het in de toekomst verscholen zit achter het vakwerk in de punt van de vide.

Vorige keer hadden we het vakwerk je voor bovenin de punt van de vide getekend. Om een idee te krijgen van hoe dat er uit ziet, hebben we nu van planken een soort van nepvakwerkje gemaakt.

Helaas gaf dit niet echt een goed beeld; de planken hadden niet de juiste breedte en – nog belangrijker – de planken en de oude dakbalk aan de binnenkant van het dak ontbraken. We hebben het maar weer afgebroken en gaan eerst de dakbalk er tegenaan zetten.

Het idee is om tegen de planken aan de binnenkant van dak oude balken te zetten, zodat het er enigszins uit ziet als een oud dak. Overal kunnen we de oude dakbalken op de nieuwe schroeven, maar hier niet. Hier zit die net tussen 2 balken in en moet er iets gemaakt worden om de balk op vast te schroeven.

25 juli 2020 – evenals gisteren begon de werkdag begon met het leemstucen van het vakwerk van de vide. Er ging weer de nodige Unterputz op en aan de linkerkant van de toekomstige deur schiet het aardig op. Hoe het uiteindelijk afgewerkt gaat worden weten we nog niet. Het wordt geen wit, zoals in de koeienstal en puntkamer, maar leem lijkt ons te stoffig.

Voordat we oude dakbalk kunnen vastmaken moet eerst het strookje dak (20 cm breed en ca. 6 m lang) erachter geïsoleerd worden. Ook hier willen we een geventileerd dak hebben en om te voorkomen dat de steenwol tegen het dak zit, gaan we stroken OSB tussen de 2 balken zetten. Bij de rest van het dak worden het houtvezelplaten, maar die hebben we nog niet.

Voor de bevestiging van de dakbalk komen er 4 kleine dwarsbalkjes van 8 cm, dik  tussen de balken. Om te kijken of dat te doen is, hebben er 1 opgezet, de andere 3 komen de volgende keer.

26 juli 2020 – we hebben de volgende serie tochtgatvloerstukjes opgemeten, die we thuis gaan maken. Dit keer (hopelijk) zonder meetfouten.

1 augustus 2020 – er stond weer huiswerk op het programma; we hebben de resterende 14 stukjes OSB-vloer gemaakt die de tochtgaten tussen de balken van de vide moeten gaan afdichten. Daarnaast hebben we wat latjes gezaagd voor het ventilerende dak van de vide.

7 augustus 2020 – verder met het vakwerk, voor de middag zat er al weer 5 kilo Unterputz op het vakwerk van de vide. De linkerkant schiet aardig op, zeker als er na de middag weer 5 kilo op gaat. De rechterkant moet ook nog, maar daar moet eerst een steiger komen.

De meegenomen latjes voor het ventilerende dak moesten nog in de lengte doorgezaagde worden. Dat hebben we gedaan en daarna hebben we er meteen wat op de balken gezet, voor zover we erbij konden. De rest doen we als er een steiger staat.

8 augustus 2020 – doordat de steiger verlengd is, kunnen we nu ook aan de rechterkant van het vakwerk werken. Dat is hard nodig, want die kant is aanzienlijk slechter dan links. Om te kunnen zien hoe het was hebben we een beginfoto gemaakt.

Uit onze voorraad oud leem, wat onder een zeil in de tuin ligt, hebben we weer een paar emmers gehaald en daarmee de grootste gaten gedicht. Dit is letterlijk handwerk, wat op dezelfde manier gaat als bij de nieuwbouw honderden jaren geleden.

De ergste gaten van de 2 vakken naast de doorgang zijn gedaan. Als het droog is, kan de volgende lading er op, net zo lang tot het min of meer vlak is. Dan wachten tot het droog is en dan begint de afwerking, met als eerste een laag Unterputz.

Gelijktijdig hebben we ook aan het vakwerkje boven de vide gewerkt. De resterende 3 dwarsbalkjes zitten nu tussen de sparren, met daarop een plankje. Hier komt een oude spar op en het extra plankje moet ervoor zorgen dat de planken waarmee we het aftimmeren er nog tussen kunnen.

De nieuwe middenstaander is dikker dan het oude vakwerk en steekt dus wat uit. Om dit te compenseren, komt er een extra plankje op de staander. Dit wordt dan de buitenmaat van het vakwerk en het is ook handig om tegenaan te stuken. We hadden nog een stuk oud eikenhout en dit hebben we in de lengte door midden gezaagd en op de staander gezet.

Om er zekerder van te zijn dat we de oude balk goed afzagen hebben we voor de uiteinden mallen gemaakt van OSB. Die hebben het juiste verstek en daarmee kunnen we de balk afzagen. Het grootste deel van de 8,5 cm dikke balk ging met de cirkelzaag en het resterende deel hebben we ouderwets met de hand gedaan. Aan 1 kant zat nog een verstopte spijker waarmee vroeger de planken zijn vastgemaakt. Gelukkig kostte dit geen zaagblad.

Bij de eerste test paste de balk, maar zat er een stuk hout in de weg. Met hamer en beitel een hap uit oud eikenhout halen gaat prima. Het hout is weliswaar keihard, maar het splijt vrij recht en is makkelijk glad te maken. Toen dit gedaan was kon de balk er definitief in.

Met lijmklemmen hebben we de balk op de juiste plaats getrokken. Hij zit op zich behoorlijk klemvast, maar we gaan hem nog vastschroeven.

10 augustus 2020 – de werkdag begon met het egaliseren van het vakwerk op de vide met oude leem. Er ging weer het nodige leem op, de slechtste stukken zijn klaar en we zijn uitgeleemd, De eerste afwerklaag met Unterputz (grof leemstucmiddel) staat nu op het programma.

In 1 vak zijn de leemwikkels nog duidelijk te herkennen. Dat laten we vooralsnog zo, zodat je kunt zien hoe dit soort wanden destijds gemaakt werden. We moeten alleen nog een goede manier vinden om de stoffige bovenlaag van het leem te fixeren. We gaan kijken of er op internet wat te vinden is.

11 augustus 2020 – ’s ochtends is het boven nog enigszins uit te houden, maar al vrij snel wordt de 30 graden gehaald en niet lang daarna de 35+. We werken daarom vooral ’s ochtends aan het vakwerk en vandaag stond er stuken met grove leem op het programma.

Met deze eerste laag (van de 3) wordt de vakvulling vlakker, maar nog niet scheurvrij en glad.

Nu de oude balk erop zat zijn we weer wat vakwerk ideeën gaan simuleren met plankjes. We zijn weer wat verder, maar zijn er nog niet uit hoe we de bovenkant gaan doen. Morgen verder.

12 augustus 2020 – het eerste karwei van de dag was 2x 5 kilo Unterputz op het vakwerk van de vide doen. De rechterkant schiet nu ook aardig op en morgen zou de laatste emmer erop kunnen. Het ziet er veel beter uit dan een week geleden.

13 augustus 2020 – na het uitladen en opbergen van de geleverde materialen konden we “echt” aan het werk en dat begon met de laatste Unterputz op het vakwerk van de vide. Het grove werk is gedaan. We kunnen nu verder met de Oberputz en hebben meteen het eerste vak gedaan. De Oberputz is minder grof, waardoor het er meteen al afgewerkter uitziet.

14 augustus 2020 – van het vide vakwerk stond het vervolg van de Oberputz op het programma. De middelste van de 3 lagen leemstuc. We zijn nu wat aan het experimenteren met het gladmaken van leem met een kwast en water. De afwerking van deze kant van het vakwerk wordt anders dan aan de kant van de puntkamer. Daar is de wand wit gemaakt met leemverf.

Aan deze kant willen we de leemkleur laten zien en gaan kijken of het afwerken met waterglas iets is.

15 augustus 2020 – de werkzaamheden waren grotendeels een kopie van gisteren. Op de bovenste verdieping kwamen er weer de nodige kilo’s Oberputz op het vakwerk. Van afstand zie je weinig verschil, maar als je dichterbij komt zie je duidelijk de strootjes in de Unterputz zitten.

In de veel fijnere Oberputz zitten die niet.

28 augustus 2020 – met het vakwerk in de vide zijn we verder gegaan waar we vorige keer gebleven waren. Er waren nog de nodige vakken waar Oberputz moet en dat zijn er na vandaag weer minder.

29 augustus 2020 – de werktemperatuur op de vide was prima en de Oberputz aan het linkerdeel van het vakwerk stond op het programma. We hebben weer een vak af en het volgende vak schiet ook al weer aardig op. De vakwerkvulling is hier veel minder vlak als in de puntkamer, waardoor het meer tijd kost om de Oberputz er goed op te krijgen.

31 augustus 2020 – de laatste Oberputz ging op het vakwerk. Daarna kon de waaier schoongemaakt en daarna geïmpregneerd worden. Vuil van de afgelopen honderden jaren en recente leemklodders kwamen eraf en na het impregneren had het vakwerk weer een fris uiterlijk. Dit blijft niet zo heel lang, want de impregneerolie droogt op.

1 september 2020 – het hout van dit vakwerk  laten we zoals het is; er komt geen verf of beits op. Wel wordt het geïmpregneerd (tegen schimmel en ongedierte) en dit hebben we vandaag afgemaakt.

Daarna komt er lijnolie op, waardoor de tekening van het hout beter zichtbaar wordt en het hout een fractie donkerder wordt. Om te voorkomen dat er lijnoliespetters zichtbaar blijven op de vakwerkvulling, doen we eerst de lijnolie en daarna de laatste laag leemstuc.

Deze 3e en laatste laag is de zogenaamde Feinputz en zoals de naam al aangeeft is het erg fijn. Het is 100% leem zonder stro en wordt als afwerklaag gebruikt, die in het zicht blijft.

2 september 2020 – het werk was een voortzetting van gisteren. Het aanbrengen van de Feinputz is een vrij tijdrovend karwei, het moet er in een dunne gladde laag op en geeft het leem van de vakwerkvulling z’n definitieve uiterlijk.

3 september 2020 – aan de videkant van het vakwerk tussen de puntkamer en de vide stond het vervolg van de Feinputz op het programma. Dit is een tijdrovend karweitje en dat komt vooral door de onregelmatigheid en de onrechtheid van het hout en de vakwerkvulling.

5 september 2020, nadat we gisteren aan de puntkamer kant van het vakwerk gewerkt hadden, was nu de vide aan de beurt. Ook hier zit nu Feinputz op een deel van de vakwerkvulling. Nu de (meteorologische) herfst begonnen is en het koeler en windiger wordt, komt het goed uit dat het aantal tochtgaten in de vide afneemt.

24 september 2020 – de resterende tijd hebben we besteed aan het in de lijnolie zetten van het vakwerk op de vide. Het ziet er een stuk mooier uit en we doen dit bewust voordat de Feinputz erop komt, om te voorkomen dat er druppels lijnolie op spetteren.

25 september 2020 – het Het laatste vak van het vakwerk kreeg een laag Feinputz en hiermee is het repareren van de vakwerkvulling ongeveer af. We gaan nog kijken of en waarmee we het leem afwerken om het minder stoffig te krijgen. Vanwege de authenticiteit gaan we de vakwerkvulling niet verven en het hout van het vakwerk trouwens ook niet.

Er zijn diverse balken die flink aangetast zijn door de tand des tijds, of beter, de tanden van ongedierte en schimmel. In het vakwerk van de vide zit bijvoorbeeld zo’n slecht stuk met een vrij diep gat. Dit steekt wel erg af bij de rest van het vakwerk en daarom hebben we het deels opgevuld met stukjes hout en zaagsel. Het ziet er nog steeds uit als een slechter stuk, maar minder diep en in de kleur van de rest.

26 september 2020 – het vakwerk tussen de puntkamer en de vide stond weer op het programma. Aan de kant van de vide houdt de vakwerkvulling z’n leemkleur. Ook laten we een paar oeroude Lehmwickel (leemwikkels) in het zicht.

Dit zijn houten staken waar langdradig stro met leem omheen gewikkeld wordt en die daarna op elkaar gestapeld worden in de gleuven van de staanders van het vakwerk.

20 oktober 2020 – de houtvezelisolatieplaten op de puntkamer zitten er bijna tot de nok op. Met het laatste stuk moeten we nog even wachten, want er moeten nog ventilatiegaten in het dak geboord worden. Aan de zonnecelkant van de vide komen dezelfde isolatieplaten. Hier kunnen we lastiger bij omdat er geen vloer ligt, maar vanaf de steiger die er nog staat voor het vakwerk hebben we het eerste stukje gedaan.

1 november 2020 – we hebben vandaag de nodige foto’s gemaakt, waaronder een foto van het uitzicht door het bovenste dakraam. Dat hadden we beter gisteren kunnen doen, dan hadden we een veel scherpere foto gehad. Door het vocht was het beeld wazig en alleen als je weet wat je zou kunnen zien, dan zie je het; de ruïne van het Wolfer Berg-Kloster. De volgende keer maken we een betere foto en hopelijk duurt dat niet te lang.

2021

11 juni 2021 – op de vide en de puntkamer waren 2 stukken houtvezel isolatieplaat naar beneden gekomen. Deze zaten tussen de balken geklemd en moesten nog definitief vast gezet worden. Hopelijk lukt dat dit jaar.

2022

6 juli 2022 – na wat zoekwerk tussen de voorraad oude eiken balken, gaan we een oude vakwerkstaander (van ca. 13 x 13 cm en 230 cm lang) her gebruiken voor het vakwerkje tussen de vide en puntkamer. De balk heeft wel de nodige slechte en nog slechtere plekken, maar we hopen er wat bruikbare stukken van ca. 80 cm lang uit te kunnen halen.

Voordat we het eerste stukje op maat gaan zagen, hebben we een mal van een plank gemaakt. Die paste goed en kan als voorbeeld gebruikt worden.

De balk die we gebruiken is niet voor niet afgekeurd, want er zitten behoorlijk wat slechte plekken in. We hebben eerst een stuk globaal op lengte afgezaagd en schoongemaakt met de roterende staalborstel. De hardste borstel is bijna een frees en alle zachte (= meestal slechte) stukken verdwijnen in stofwolken.

Uit de rechte kant moest nog een flinke hap gehakt worden en daarna was het klaar voor gebruik. Uiteraard wordt het nog goed in de impregneerolie gezet, want we hebben al genoeg last van ongewenste knagers.

Om de leemstenen een stevige ondergrond te geven, hadden we een strook OSB-plaat gezaagd. Gelukkig bedachten we op tijd, dat eerst de schuine balk van het vakwerk erop moet en daarna pas de OSB-strook.

Het vakwerkje boven het tussenvloertje tussen de vide en de puntkamer is een grensgeval, want hoort dit bij de puntkamer of bij de vide?

7 juli 2022 –bovenop de wand aan de vide-kant moeten wat vakwerk komen om het af te dichten. Gisteren hebben we de horizontale balk gemaakt en vandaag de schuine. Ook hiervoor hebben we eerst een mal op ware grootte gemaakt. Dit keer vonden we vrij snel een oud eiken balkje in de voorraad. Het balkje had de goede breedte (ca. 11 cm) en dikte (ca. 12 cm) en moest alleen op lengte gezaagd worden, in verstek.

Toen we bezig waren, bleek het toch iets meer werk, want er moest nog een flink hap uit op de plaats van het tussenvloertje.

De staander van gisteren was van een wand die gevuld was met steen en dit stuk was van een wand die met leem gevuld was. In het midden zit dan namelijk een v-vormige groef (te zien op de foto hieronder) waar de zogenaamde leemwikkels in vallen.

Bij het schoonmaken met de hardste staalborstel bleek dat dit zeer hard eikenhout is. Zo hard, dat er behoorlijk wat vonken van de staalborstel af kwamen. In tegenstelling tot gisteren, waarbij stofwolken zacht/slecht hout de lucht in gingen, bleef dat nu beperkt tot wat vuil.

De werkdag werd afgesloten met impregneren van de 2 balkjes die bovenin de wand tussen vide en puntkamer komen en de planken van de achterwand die achter de balkjes komt. Dit tegen schade door ongedierte en schimmel.

8 juli 2022 – bovenin het vakwerkje tussen de vide en puntkamer komt geen leem. Op de meeste van de soortgelijke plaatsen in het pand zitten namelijk planken. We hebben een driehoek uit een oude plank gezaagd en die zit nu bovenin.

Van wat restjes houtvezelplaat die we nog hadden, hebben we strookjes gezaagd en daarmee de ruimte opgevuld tussen de dakplanken en de bevestiging voor de achterwand van het vakwerkje. Isolatie-technisch zal het effect nagenoeg nihil zijn, maar we zijn weer wat restmateriaal kwijt.

Hierna was het zover, de vakwerkbalkjes konden definitief op hun plaats gezet worden. Het viel niet mee om ze er net zo goed in te zetten als bij de laatste test. Af en toe lijkt het wel of de ‘onvlakheid’ van oude balken veranderd, want de ene keer past het beter dan de andere keer. Na de balkjes hebben we er een strook OSB op gezet met een driehoeklat, waar de leemstenen op komen.

In de leemstenen wordt een v-vormige groef gemaakt, waardoor het enigszins afdicht. Deze driehoeklat op het hout is de min of meer moderne versie van een groef in het hout.

Om te kijken of alles past, hebben we er 1 plank van de achterwand opgezet; de rest komt hopelijk morgen.

9 juli 2022 – in het vakwerkdriehoekje tussen de vide en puntkamer hebben driehoeklatten op het vakwerk gezet. Omdat het “nat” kan worden als het leem vochtig is, worden ze vastgezet met RVS-spijkers en voor de zekerheid hebben we er hier en daar nog een dotje montagekit op gedaan.

Na de driehoeklatjes kon de achterwand erin. Door de kromme sloophoutplanken van het dak is het lastig om een dichte aansluiting te krijgen. Om het leemstof zoveel mogelijk tegen te houden hebben we er nog een plintje op gezet, gemaakt van een oude kromme lat die nog ergens lag. Jammer genoeg was die net iets te kort om het helemaal af te werken.

19 juli 2022 – na eerder vandaag aan de puntkamer gewerkt te hebben, was de vide aan de beurt, want daar is ook nog een hoop te doen. Om te beginnen gaan we het dak isoleren en aan de binnenkant aftimmeren. Een paar jaar geleden waren we begonnen met het isoleren, maar daarna zakte dit op de prioriteitenlijst.

Dit moet een geventileerd dak worden, met als eerste een houtvezelplaat van 2 cm. Ook die zitten er al gedeeltelijk op, maar ze waren hier en daar wat doorgezakt en eentje was er zelfs naar beneden gevallen. Om ze beter op hun plaats te houden, zitten er nu wat extra ondersteuningshoutjes.

Om makkelijker bij het dak te kunnen hebben we ook de steiger wat aangepast. Er moet nog een “verdieping” op, maar we kunnen nu bij de eerste 2 meter.

20 juli 2022 – voorzien van een herstelde luchtslang konden we verder op de vide. Onder het onderste raam zijn er nu een paar stroken tussen de balken waar een onderkant (tegen het uitzakken van steenwol) inzit en een houtvezel isolatieplaat (die moet zorgen voor de ventilerende luchtspleet onder de dakplanken).

21 juli 2022 – de laatste rijen tussen de dakbalken een bodem gekregen. Dit vrij tijdrovende karwei zit er op en nu kunnen we verder met het isoleren en aftimmeren van dit deel van het dak. Hiervoor gebruiken we de oude originele planken. 

Het dak van de vide heeft overigens nog niet overal een boeiboord, waardoor vogels in en uit kunnen vliegen. We hebben dit nu provisorisch dichtgemaakt met stenen, waardoor de vide vogelvrij is. Het totale pand is nog niet vogelvrij, want er zijn nog (minstens) 2 plaatsen waar vogels, vleermuizen en andere vliegbeesten ongehinderd naar binnen en buiten kunnen.

22 juli 2022 – we dachten vandaag meters te gaan maken met het isoleren met houtvezelplaten, maar dat pakte wat anders uit. Net als in de grootste deel van het pand, heeft er ook in de vide nooit elektriciteit gezeten. Wij willen dat wel hebben en het is handiger om voor het aftimmeren de kabels te trekken. Dat hebben we vandaag dus eerst gedaan aan de kant die nu geïsoleerd wordt. De andere kant en de nok volgen t.z.t..

Gelukkig was er vandaag nog voldoende tijd over om verder te gaan met de houtvezelisolatieplaten. Iets meer dan de onderste helft zit er nu in. We gaan er nu eerst een deel van de steenwol isolatie in doen en er een paar planken opzetten, zodat we zien hoe het er uit komt te zien.

23 juli 2022 – we zijn begonnen met het isoleren van de stroken tussen de dakbalken. Onderin hebben we het geïsoleerd met restjes houtvezelplaat en steenwol. De dikte is ca. 20 cm, wat meer kou en warmte buitenhoudt dan geen isolatie.

Om te voorkomen dat er vocht in de isolatie en het dak komt, komt er een laag dampremmende folie op de isolatie. Die voorkomt bovendien dat er pluisjes isolatie naar beneden vallen.

Het nadeel is, dat je de folie zou kunnen zien. Dit deel van het dak wordt namelijk afgetimmerd met de oude planken die we bij het afbreken van het dak bewaard hebben. Die planken zijn niet allemaal even recht en vallen niet in elkaar zoals moderner dakbeschot met veer en groef.

We zouden de planken recht kunnen zagen, maar we hebben ervoor gekozen om de planken zo origineel mogelijk te laten, met als gevolg spleten van meer dan 1 cm.

Om te voorkomen dat de glimmende plastic-achtige folie zichtbaar is op de naden tussen de planken, komt er op de naad een strook jute. Of het 100% werkt is afwachten, maar het zal er sowieso beter uitzien.

Bij de onderste planken kun je relatief gemakkelijk bij, want een trap of steiger is niet nodig. Om die reden gaan we onderaan wat bredere planken gebruiken. De onderste plank ging nog wel, maar de 2e plank (bijna 4 meter lang en ca. 28 cm breed) viel tegen; daarvoor waren eigenlijk meer mensen nodig.

Om toch in je eentje de lange planken erop te kunnen zetten, hebben we een in het midden een steun gemaakt. Hierop kun je de plank leggen die vastgezet moet worden. Door er kleine stukjes hout tussen te doen, blijft de plank op z’n plaats liggen bovenop de plank die al vast zit.

Om het te testen hebben we er nog een plank opgezet en dat ging nagenoeg probleemloos. De onderste ca. 60-70 cm is beplankt; nog ruim 5 meter te gaan.

26 juli 2022 – een paar planken die we er vorige week opgezet hebben, waren net iets te kort. Om er -indien nodig- een klein stukje aan te kunnen zetten, hebben we er een lat achter gezet, waarop we de ontbrekende eindstukjes op vast te maken.

Oud materiaal wat niet recht of vlak is, hergebruiken we vaak toch en dan krijgt het de term ‘rustiek’ mee. Dit geldt ook voor de oude originele dakplanken die we nu aan het hergebruiken zijn. Die zijn verre van recht en zitten vol beschadigingen.

Een tweetal brede dakplanken had echter afwijkingen van bijna 3 cm. Dat was zelfs voor dit huis is te rustiek en daarom hebben we de planken recht gezaagd. Het voordeel was, dat we ze meteen op de juiste breedte konden zagen, zodat het goed uitkomt bij de sparing van het raam.

27 juli 2022 – op de vide stonden planken bij het onderste raam op het programma. Hier zit het nodige verstek aan en dat is soms een behoorlijk gepuzzel met kromme en bolstaande planken. We hebben daarom eerst een kort proefstuk gemaakt en toen die paste, hebben we het op de juiste grootte nagemaakt.

Zoals wel vaker past het dan toch weer niet helemaal omdat de afwijkingen in de “echte” plank anders zijn en is er vijl nodig om het passend te maken.

Om optisch de indruk te geven dat we opgeschoten zijn, hebben we aan de rechterkant nog een stuk gevuld met steenwolisolatie. Hier ging bijna 1 pak in en met elk weggewerkt pak krijgen we weer meer ruimte (voor nieuwe materialen waarvoor nu nauwelijks plaats is).

28 juli 2022 – ook vandaag stond het beplanken met de oude dakplanken weer op het werkprogramma; het zal nog wel eventjes duren voordat dit dakdeel af is. De oude kromme planken met uiteenlopende breedtes en diktes, werken minder soepel dan moderne planken met groef en veer.

3 augustus 2022 – het schoonmaken van oude balken met een harde staalborstel op de haakse slijper, is ook een enorm stoffig karweitje, wat je niet de hele dag moet doen. We proberen elke dag minstens 1 balk te doen en vandaag is dat gelukt. Het voordeel is nu wel, dat het in de werkplaats nog steeds maar 20 graden is. Heerlijk koel vergeleken met buiten.

Gister lag het werk op de vide een dagje stil, maar vandaag hebben we er weer de nodige planken opgezet. We komen in de buurt van de bovenkant van het onderste raam en hebben nu ongeveer 1/3 (2 van de 6 meter) gedaan.

4 augustus 2022 – er zitten er nu planken rondom het onderste raam. We hebben eerst een dunne plank zo waterpas mogelijk boven het raam gezet, wat een goed vertrekpunt is voor nieuwe rijen planken. Daarna hebben we de tussenruimte opgevuld met op maat gezaagde stukken. Hierbij zat ook een soort spie met een lengte van 125 cm en oplopend van 0 naar 18 mm.

De schuine stukken rondom de bovenkant van het raam gingen niet echt soepel, want de oude planken zijn eigenlijk te slap en te krom en staan te rond voor (dubbel) verstek.

5 augustus 2022 – we dachten even de dagelijkse plank erop te zetten, maar dat ging niet door. Eerst moest er geïsoleerd worden met houtvezelplaat en steenwol en voordat we daaraan konden beginnen, moest nog een elektriciteitsleiding vastgezet worden.

Er ging de nodige tijd overheen voordat de isolatie, dampremmende folie en strook jute erop zat en toen kon eindelijk de dagelijkse plank erop. We laten het vandaag bij 1 plank, omdat er nog andere karweitjes op de lijst van vandaag staan.

Een ander karwei is het zoeken van hout voor het vakwerkje boven het keukenraam en de oude dakconstructie in de vide en/of puntkamer. Her en der liggen stapels hout en daaruit moeten nu de juiste balken gehaald worden.

Als we een geschikte balk gevonden hebben, dan wordt die eerst schoongemaakt en ontdaan van rotte en aangevroten stukken. Een balk die mooi vierkant was, krijgt dan al snel een heel andere vorm en alles verdwijnt onder een dikke laag houtstof.

Is de balk schoon genoeg, dan wordt die in de impregneerolie gezet en is die in principe klaar voor (her)gebruik. Vandaag hebben we op deze manier 4 balken schoongemaakt en 3 andere geïmpregneerd.

6 augustus 2022 – de 4 balken die we gisteren schoongemaakt hebben, zijn geïmpregneerd en klaar voor gebruik. Intussen zijn er ook weer een paar andere balkjes schoongemaakt. Dat blijft voorlopig doorgaan, want we hebben de komende tijd behoorlijk wat nodig en de stapel ‘nog uit te zoeken en schoon te maken hout’ is nog groot.

Er zat een goede en een iets mindere kant aan de dagelijkse vide-plank. Het positieve was, dat die een breedte van ruim 28 cm. Bij een lengte van bijna 4 meter heb je meteen 1 vierkante meter gedaan. Minder was, dat hij zo’n 70 cm tekort was en dat we een ander stuk plank passend moesten maken. De 4 meter planken zijn op en vanaf nu worden het 2 stukken.

11 augustus 2022 – ook voor de vide en/of puntkamer hebben we vandaag 4 balken schoongemaakt, waarvan er inmiddels 3 geïmpregneerd zijn.

12 augustus 2022 – gister was er geen gelegenheid voor, maar vandaag hebben we op de vide de dagelijkse plank er weer opgezet. Er zitten nu genoeg planken op om balken van de oude dakconstructie terug te zetten. Of we dat hier gaan doen, is nog niet zeker, maar als we het gaan doen, dan kan het.

13 augustus 2022 – het is niet voor niets dat de oude dakconstructie jaren geleden vervangen is door een nieuwe, want een behoorlijk aantal balken was er door decennialange lekkage slecht aan toe. Toch gaan we sommige van dit slechte balken hergebruiken. We willen een deel van de oude constructie herbouwen binnen het nieuwe dak, zodat te zien is hoe de originele er uit gezien heeft. Dat balken dan slecht zijn, is niet zo erg, want ze hebben weinig meer te dragen dan hun eigen gewicht.

Een van de balken leek qua uiterlijk vrij goed, maar toen we hem gingen schoonmaken, bleek hij binnenin behoorlijk vermolmd te zijn. Er leek geen einde aan te komen en uiteindelijk was een stuk van de balk nagenoeg helemaal uitgehold. Normaal zou dit een ‘barbequebalk’ oftewel brandhout zijn, maar nu wordt die zoals gezegd toch hergebruikt.

22 augustus 2022 – het terugzetten van de oude constructie op de vide en puntkamer is er vorige week niet van gekomen en we gaan nu weer verder met de dakplanken op de vide. Om het werk makkelijker te maken hebben we de steiger aangepast. Gebruikmakend van de verbeterde steiger, hebben we er een rij planken opgezet. Voor de volgende rij moet er eerst weer isolatie op.

23 augustus 2022 – de rest van de werkdag hebben we gebruikt om in de vide een tijdelijk tussenvloertje te maken, om het bovenste deel te isoleren en te beplanken. Min of meer hetzelfde als we eerder in de puntkamer hebben gedaan.

24 augustus 2022 – op de vide zijn we -gebruikmakend van het tussenvloertje- rechts van het bovenste raam, verder gegaan met de ventilatiestrook in het dak en de laag houtvezelisolatieplaat. Rechts van het bovenste dakraam is het nu af tot aan de nok.

25 augustus 2022 – op de vide zijn we verder gegaan met de ventilatieopening en houtvezelisolatie aan de linkerkant van het bovenste dakraam. Vanwege andere werkzaamheden, zijn we niet verder gekomen dan het zagen van de dunne bevestigingslatjes.

31 augustus 2022 – voor de isolatiewerkzaamheden boven de vide hebben we een voorraad houtjes gemaakt om de houtvezelplaten vast te zetten en we zijn begonnen met het verplaatsen van het tijdelijke tussenvloertje, om links van de ramen te gaan werken.

1 september 2022 – ’s middags was het weer tijd voor werk aan de vide en nadat de tussenvloer op z’n nieuwe plek lag, zijn we verder gegaan met de houtvezelisolatieplaten en het geventileerde dak, links van het bovenste dakraam. Het schoot aardig op en aan het eind van de werkdag zat het erin. We kunnen nu gaan isoleren met steenwol en dan folie en planken erop.

2 september 2022 – bij het werk op de vide kwamen we bovenop de nokbalk onder het dak, de nodige resten van vogelnestjes tegen. Toen er nog een boeiboord was, konden de vogels ongehinderd in en uit vliegen en op de nokbalk zaten ze hoog en droog en onbereikbaar voor katten.

De vogelnestrestanten moesten plaatsmaken voor houtvezelisolatieplaten en steenwol en toen dat erop zat, konden de dampremmende folie en het afdichtingsband erop. Nu kunnen de planken erop en dan is er weer wat af van de vide.

6 september 2022 – de dagelijkse plank op de vide is een tijdje niet doorgegaan, maar vandaag was het weer zover en hebben we de plank onder het bovenste raam erop gezet en de onderste plank in de raamopening. De laatste is in verstek, om zoveel mogelijk licht door te laten.

7 september 2022 – door ander werk, was de dagelijkse plank op de vide niet meer dan een plankje. Wel een plankje wat tijd kost, want het was het hoekje in het raamgat, waarin dubbel verstek zit. De planning is om morgen meer te doen.

8 september 2022 – de dagelijkse plank zat er redelijk snel op en gelukkig volgde nog meer plankjes, waardoor het dak rechts van het bovenste raam al aardig beplankt wordt. Heel erg snel gaat het ook weer niet, omdat er elke keer ook een kort plankje met verstek in het raamgat moet komen.

Verder bleek het bovenste raam een beetje scheef te zitten, waardoor de uiteinden van de planken ongeveer 1 graad scheef afgezaagd moeten worden. Ook dit kost weer extra tijd.

9 september 2022 – van de aanwezigheid van het tijdelijke tussenvloertje hebben we gebruik gemaakt, om het te nieuw uitziende Douglas hout van een staander en de nok, donkerder te maken met eikenbeits. Het krijgt hierdoor een passender uiterlijk.

Daarna zijn er weer de nodige planken bijgekomen, waaronder de plank boven het raam en de bovenste plank bij de nok. Bij de puntkamer hebben we ervaren, dat het lastig is, om de bovenste plank er als laatste op te zetten en daarom doen we dat hier anders. Dat kan hier ook makkelijker, omdat de planken op de vide, in tegenstelling tot de planken van de puntkamer, geen messing en groef hebben.

Aan het eind van de werkdag waren we met de planken rechts tot aan de versgebeitste nokbalk gekomen. Nog 2 plankjes en we kunnen het vloertje opschuiven om het aan de linkerkant af te maken.

10 september 2022 – de laatste 2 – op maat gemaakte – plankjes aan de rechterkant er redelijk snel op. Met oude niet-rechte/vlakke planken, is het altijd afwachten hoe een aansluiting met dubbel verstek er uit komt te zien en deze keer pakte het goed uit.

In het midden van de vide komt t.z.t. een lamp te hangen, maar volgende keer gaan we net als in de koeienstal en puntkamer een tijdelijke tl-buis als een soort bouwlamp ophangen. Hiervoor hebben we de gaten geboord en de kabel getrokken.

20 september 2022 – met de komst van de herfst neemt ook de daglichtduur af; ’s morgens later licht en ’s middags eerder donker. Om toch de hele dag op de vide te kunnen werken, hebben we daar een tl-vormige ledlamp ophangen. Hierbij hebben we meteen het tussenvloertje verplaatst, zodat we morgen kunnen beginnen aan de planken links van het bovenste dakraam.

21 september 2022 – Sprosse oftewel roede, is een woord wat niet in de vocabulaire van schoolduits staat, maar is intussen wel een -voor ons- bekend woord. Op het keukenraam na, hebben alle oude ramen in het huis Sprossen en de Wiener-variant zit ook in de nieuwe ramen.

De meest opvallende roedevrije ramen zijn de 2 dakramen op de vide en hier willen we wat aan gaan doen. We hebben er een paar testroeden opgezet in de maten van de roeden van de dakkapelramen. Over de maten en vakverdeling zijn we tevreden en we gaan nu de echte roeden maken.

We hebben niet de juiste latjes, maar wel een heleboel eikenlatjes, waarvan we er een paar op en aan elkaar gaan lijmen. Als je het daarna zaagt, schuurt en wit verft, dan zal dat niet opvallen.

’s Middags was het tijd voor de dagelijkse plankjes. De eerste duurde wat langer omdat die een stukje in de raamopening had met dubbel verstek. Daarna ging het ietsje sneller en er zitten weer een aantal rijen planken in.

22 september 2022 – voordat we de bovenste plank erop ging, hebben we de Douglas nokbalk in de eikenbeits gezet, om de kleur wat meer in de richting van het oude eikenhout te krijgen. Hetzelfde geldt ook voor de staander en de gaffelconstructie.

De gelijmde latjes kwamen goed uit de lijmklemmen en konden daarna op maat gezaagd worden. Het maken van het roederaamwerk duurde a.g.v. een zaagfoutje wat langer dan gepland, maar uiteindelijk konden de lijmklemmen erop.

Er was wat minder tijd voor de planken op de vide. Het stuk waar nog geen planken zitten is behoorlijk kleiner geworden, want we hoeven nog maar 1 plankje te doen. Het is wel een lastige, want het is het driehoekje in de raamopening, die net als de eerdere 3 hoeken een dubbel verstek heeft. Dit zou morgen moeten lukken.

23 september 2022 – het roederaam kwam goed uit de lijmklemmen en kon verder afgewerkt worden. Na het schuren hebben we aan de zichtkant een afronding van ca. 3 mm gefreesd, waardoor het er net iets beter uit ziet. Gelukkig paste het raamwerk goed in het dakraam; de eerste laag witte verf zit er inmiddels ook op en als de 2e laag droog is, dan kan die erop.

Op de vide hebben we het laatste plankje erop gezet en daarna is er nog wat versgezaagd hout wat in het zicht zat, donker gemaakt. Het beplanken van dit deel van het dak kunnen we afvinken!

Het volgende karweitje op de vide was het dichtmaken van de tochtspleten boven het vakwerk aan de rechter zijgevel. Aanvankelijk was het idee, om hier ook een ventilerend dak te maken, maar door het gebruik van dampdoorlatende folie onder de Schiefers, is dit geen noodzaak meer. De roosterrand voor de ventilatie maken we nu dicht met plankjes.

27 september 2022 – het roederaam wat af is, kreeg aan een kant nog een laagje witte verf. Als die stofdroog is, doen we de andere kant en dan morgen de laatste laag. De samengestelde plankjes voor het 2e roederaam zitten nu in de lijmklem, zodat we hier morgen de latjes uit kunnen zagen.

27 september 2022 – ’s ochtends zijn we met de roeden voor de dakramen bezig geweest. Het roederaam voor bovenste dakraam kreeg de laatste laag verf en kan er morgen op. Het hout voor het roederaam voor het onderste dakraam kwam goed uit de lijmklemmen en de latjes konden op maat gezaagd worden.  

Daarna konden de “hapjes” eruit gehaald, want net als bij de eerste, zitten de latjes met een halfhoutverbinding aan elkaar. Na een pastest kon het raam in de lijmklemmen. Morgen gaan we de afronding frezen en daarna kan het verfwerk beginnen.

no images were found

De helft van het vakwerkje in de punt boven de vide aan de kant van de puntkamer hadden we al eerder gedaan, maar de rechterkant staat nog op het lijstje. Vandaag hebben we een oude eikenlat aan de staander vastgemaakt en een paar bevestigingssteunen gemaakt voor de schuine vakwerkbalk die tegen het dak aan komt. Deze oude balk komt namelijk net tussen 2 nieuwe dakbalken in te zitten.

29 september 2022 – de verf van het eerste roederaam was droog en dus konden we het ophangen. Het raam klemt weliswaar in het kozijn van het dakraam, maar bij andere temperaturen en/of vochtigheid is het niet zeker dat dit zo blijft,

We hebben het daarom vastgezet met stukjes dubbelzijdige witte tape van ca. 1,5 x 2 cm, die bovendien vochtbestendig is en -als het nodig is- makkelijk te verwijderen is.

Nadat het tijdelijke tussenvloertje afgebroken was, hadden we een goed zicht op het dakraam met de roeden; het ziet er prima uit en het was het werk zeker waard. Als het onderste raam ook gedaan is, kan het er alleen nog maar beter uitzien.

Het tweede raam kwam goed uit de lijmklemmen en na het schuren hebben we de afronding aan de zichtkant gefreesd. Na een laatste schuurbeurt is het klaar om geverfd te worden.

Gisteren hadden we al iets aan het vakwerkje tussen vide en puntkamer gedaan, maar voor het echte werk is een steiger nodig. Omdat het roederaam er nu in zit, kunnen we die steiger afbreken en opbouwen voor het vakwerkje. Dit koste nog redelijk wat tijd, omdat we ladders moesten verwisselen en de oude balk anders vast moesten maken.

Het doel was om vandaag de steiger gebruiksklaar te hebben, maar niet altijd wordt een doel behaald en dat was hier ook het geval; morgen gaan we dus verder.

1 oktober 2022 – de schuine balk zat al aardig vast, maar voor de zekerheid hebben we er aan de boven- en onderkant nog een schroef ingezet. Oud hout in verstek op elkaar aan laten sluiten valt niet altijd mee en over dit resultaat zijn we wel tevreden.

Bovenin dit vakwerkje zit geen leem, maar een driehoekig plankje. Links hadden we dat al eerder gemaakt en nu zit het rechts ook.

3 oktober 2022 – het was een kortere werkdag, waarin er nog wel gelegenheid was om het 2e roederaam nog een keer te verven. Nog even en het kan erin.

Het vakwerkje tussen de vide en puntkamer is weer wat dichter en nu kunnen de vakken klaar gemaakt worden voor leemstuc. Aan de onderkant is het te smal voor leemstenen en daarom doen we daar houtvezelplaten op – net als bij de achtergevel – zodat de voorkant daar gelijk wordt aan de voorkant van de leemstenen.

4 oktober 2022 – het roederaam voor het onderste dakraam kreeg de laatste verf en kan er dus morgen in.

De linkerkant van het vakwerkpuntje tussen vide en puntkamer is nu nagenoeg klaar voor leemstenen en leemstuc. Aan de rechterkant moest nog een dwarsbalk komen. Hiervoor gebruiken we een stuk van een oude eikenbalk van ca. 13 cm, zodat het er hetzelfde uit ziet als links.

Na een proefbalkje konden de definitieve balk gezaagd worden en voor een aansluiting van 2 oude balken paste het prima. Het volgende karweitje is het deurtje, wat we in het rechter stuk willen maken. We gaan eerst een soort kozijn van planken maken om te kijken hoe het staat.

6 oktober 2022 – het laatste deel van de werkdag hebben we gebruikt om de juiste balken voor het vakwerkje tussen de vide en puntkamer te zoeken. We hebben een paar kandidaten gevonden en gaan er morgen mee verder.

7 oktober 2022 – nadat we de balken voor het vakwerkje geselecteerd hadden, kon het meten en zagen beginnen. De staanders aan weerszijde van het deurtje gaan we uit hetzelfde stuk balk maken, die we daarvoor in de lengte door midden gezaagd hebben. Vanwege de constructie van het tussenvloertje, is hier ook geen ruimte voor een hele balk.

Het liggertje tussen de 2 staanders komt van hetzelfde balk als de andere horizontale balken in het vakwerkje. Omdat dit maar een kort balkje is en de staanders ook wat dunner zijn, hebben we dit balkje ook in de hoogte op maat gezaagd.

Net zoals op veel andere plaatsen is het ook hier niet recht en vlak en moesten de nodige stukken met een paar graden versterk afgezaagd worden.

Bij de laatste test voor het definitief vastzetten, besloten we om de staanders nog ietsje op te schuiven en toen kon het vastmaken beginnen. Tegelijk met de balkjes doen we de achterwand erin, waarop de t.z.t. houtvezelisolatieplaat komt, of waar de leemstenen tegenaan komen.

De linker staander kregen we gedeeltelijk vast en de rest komt morgen.

8 oktober 2022 – de onderkant van de deuropening en de rechter staander waren vandaag aan de beurt. Het op maat zagen ging redelijk vlot en er was zelfs nog wat tijd om er nog stuk van de achterwand in te zetten op de plaats waar de houtvezelisolatieplaten komen.

Daar waar de leemstenen komen moet er ook een achterwand in, maar omdat de leemstenen een stuk breder zijn, komt dat deel verder naar achteren.

18 oktober 2022 – de houtvezelisolatie in het puntvakwerkje bovenin de vide zat al wel vast, maar niet zo vast als we wilden. We hebben het nu vaster gezet met schotelpluggen en schroeven en gaan dit ook doen bij de isolatie die er nog in komt.

De rest van de werktijd hebben we gevuld met het maken van latjes waarop de achterwand van de rechterkant van het puntvakwerkje komt.

19 oktober 2022 – we zijn verder gegaan met het vakwerkpuntje. Het oude hout is nu geïmpregneerd en alle stukken met houtvezelplaten zijn af. We zijn nu bezig met de stukken waar leemstenen in komen. Die moeten eerst de juiste diepte krijgen en dan moet de achterwand erin en de eiken driehoeklatjes die de leemstenen moeten vasthouden.

Net als aan de linkerkant is de achterwand zichtbaar vanaf de tussenvloer in de puntkamer, dus moet het er aan die kant fatsoenlijk uit zien.

20 oktober 2022 – bij het puntvakwerkje hebben we de ruimte tussen de dakbalken aan weerszijde van het bakwerkje gevuld met steenwol. Waar mogelijk isoleren we het dak en de wand, onder het motto beter iets dan niets.

Het vak boven het deurtje is nu ook af; de achterwand zit er in. Daarna hebben we de achterwand links naast het deurtje gemaakt, dus dat is nu ook af. Het rechter vak laten we zo lang mogelijk open blijft zodat er spullen doorheen kunnen. Het vak heeft al wel de juiste diepte voor de leemstenen en morgen kunnen de planken van de achterwand erin.

De deuropening van het deurtje wordt afgewerkt met oude planken, om de indruk te wekken, dat het er allemaal al jaren zit.

21 oktober 2022 – het laatste vak van het puntvakwerkje hebben we vandaag afgemaakt en daarna was de deuropening aan de beurt. Rondom zitten er nu oud hout in het zicht en het duurde wel even voordat dit klaar was. De oude balken zijn verre van recht en dat betekent dat je ook de plankjes niet recht kunt zagen.

Niet alleen medailles hebben een keerzijde; ook het puntvakwerkje heeft een keerzijde. Die zie je alleen vanaf het tussenvloertje in de puntkamer. Als het dak aan de linker kant beplankt wordt, dan komen er nog afwerklatjes op, maar voor nu is de achterkant af.

Als laatste karweitje van de dag hebben we de houten pennen voor de pen-gatverbindingen erin geslagen. Sommige pennen zijn optisch, want het zijn niet allemaal echte verbindingen.

Binnenkort gaan we het deurtje maken en natuurlijk de vakken vullen met leemstenen en leemstuc. Als laatste volgt dan de cosmetische correctie, waarbij te nieuwe dingen “oud” gemaakt worden.

22 oktober 2022 – uit de collectie bruikbaar oud ijzer hebben we kandidaten voor het hang- en sluitwerk van het deurtje voor het puntvakwerk gehaald. De keuze is gevallen op de rechthoekige scharnieren, die t.z.t. met smeedijzeren duimen vastgezet wordt aan het vakwerk. De restanten grijze verf gaan eraf, want verveloze en desnoods roestige scharnieren passen hier prima.

Voor het deurtje van ca. 50 x 33 cm, willen we oude plankjes van de achtergevel gebruiken. Ze zijn dun (dus licht) en zien er oud uit, wat ze ook zijn. Om een dicht deurtje zonder rechte nieuw uitziende zaagkanten te krijgen, doen we 2 lagen hout overlappend over elkaar.

Om te kijken of dit hout bruikbaar is, hebben we wat stukjes ongeveer op lengte gezaagd en schoongemaakt. Het zag er veelbelovend uit en we gaan hiermee verder.

25 oktober 2022 – morgen willen we beginnen met de leemstenen in het puntvakwerkje. Hiervoor moet er een v-vormige groef in de stenen aan de onderkant en de zijkanten worden gemaakt. Ook moeten er stenen afgezaagd worden op de juiste breedte en/of hoogte, rekening houdend met de voegen die er tussen komen.

Tot nu toe hebben we het zagen altijd van tevoren gedaan, zodat het leemsteenmetselen niet onderbroken hoeft te worden voor het op maat zagen van stenen en dat doen we nu dus ook. De hoeveelheid leemsteengruis was groter dan normaal, omdat er veel schuine stenen waren en er was geen steen waar niet aan gezaagd hoefde te worden.

26 oktober 2022 – ondanks het mooie weer, hebben we binnen aan het puntvakwerkje gewerkt. Alle leemstenen aan de linkerkant zitten erin en het grootste deel (morgen de rest) van de stenen aan de rechterkant. In elk vak is het bovenste randje open, omdat de leemstenen nog iets inklinken als de leemmortel droogt.

In het weekend, of daarna vullen we het bovenste randje en dan kan het verder drogen voordat de leemstuc erop kan.

27 oktober 2022 – in het puntvakwerkje zijn de laatste stenen gemetseld en we hebben ook de bovenste randen dicht gemaakt. Officieel moet je daarmee een tijdje wachten vanwege het inklinken, maar door het kleine aantal laagjes denken we dat het inklinken minimaal zal zijn. Ontstaan er toch spleetjes, dan maken we die weer dicht.

De leemstuc kan direct op de leemstenen, maar op de houtvezelplaten en de OSB moet eerst een leemstucprimer. Deze heeft een opvallend rode kleur, zodat duidelijk te zien is, waar primer zit en waar niet.

Om de te blinkende en daardoor te opvallende bout en ring van de dakconstructie een meer passend uiterlijk te geven, hebben we die zwart gemaakt.

De plankjes voor de 2e laag van het puntvakwerkdeurtje zijn op maat gezaagd en deels op de 1e laag gelijmd. Het is de bedoeling dat we het deurtje als geheel morgen passend gaan maken.

29 oktober 2022 – de Douglasbalk, die in feite het dak ondersteunt, een donker uiterlijk gekregen. Niet alleen lijkt de balk hierdoor ouder, maar het past ook beter bij de oude dakplanken. Hetzelfde geldt voor een paar glimmende bouten en ringen, die nu een ‘oud-zwart’ uiterlijk hebben.

Het puntvakwerkdeurtje is nog niet bruikbaar, want 1 van de plankjes scheurde en wel precies op de naad van de 2 plankjes die erop zitten. Om het deurtje te verstevigen hebben zit er nu een dwars plankje op; iets wat we beter meteen hadden kunnen doen.

30 oktober 2022 – het duurt altijd een tijdje voordat de leemstenen en de mortel van het puntvakwerkje droog zijn en dat betekent dat we ook nog even moeten wachten met de eerste laag leemstuc. Wat al wel kon, was het proefhangen van het deurtje! Gelukkig paste het vrij aardig, al brak er rechtsboven een stukje hout af, omdat ook daar een scheurtje in zat.

Op zich is het deurtje nu af, al moet de grendel er nog wel op  en moeten we kijken hoe we een passend kleurverschil kunnen maken tussen het deurtje en het omringende vakwerk.

8 november 2022 – de leemstenen van het puntvakwerkje vonden we vandaag droog genoeg om te gaan stuken en dus hebben we Unterputz (de grofste van de 3 soorten leemstuc) aangemaakt. Aan de linkerkant hebben we een paar vakken gedaan, op zowel een ondergronds van leemstenen als van OSB met primer. Net als bij eerdere stucactiviteiten, ziet het er ook nu meteen een stuk beter uit.

Het deurtje was af, op de grendel na en we moesten ook nog een sluitlus maken. In de oudijzerbak lag een bruikbaar stuk ijzer en na wat zagen, slijpen en buigen hadden we een bruikbaar en authentiek uitziend onderdeel.

Het vastmaken van de sluitlus op het vakwerk ging ook prima, maar het vastzetten van de grendel op de deur ging vandaag niet door. Er zat weer een scheur in het hout van het deurtje. Er zit nu nog een extra plankje op de achterkant, maar dit is wel de laatste. Als het nu weer scheurt, moeten we misschien overwegen om een ander deurtje te maken.

9 november 2022 – met het vervolg van het leemstuken hebben we even gewacht, tot de ergste ochtendkou verdwenen was en de temperatuur richting de 15 graden ging. Een mooie gelegenheid, om eerst de grendel op het deurtje te zetten, wat zonder noemenswaardige problemen ging.

Daarna was de Unterputz aan de beurt en we konden zowaar het hele puntvakwerkje afmaken; iets wat we vooraf niet verwacht hadden. De voorheen verschillende ondergronden zien er nu allemaal hetzelfde uit door de leemstuc, waardoor het geheel er veel beter uitziet. Ook lijkt de kleur veel op de vulling van het vakwerk wat eronder zit.

2023

29 maart 2023 – we waren benieuwd naar de staat van het leemstucwerk van eind vorig jaar, dus ook dat werd geïnspecteerd. Het grootste deel zag er goed uit, maar op de grens van de verschillende ondergronden (leemstenen en houtvezelplaten) zat een scheur. Hopelijk verdwijnen die als de Feinputz erop zit.

28 april 2023 – hoog op de vide stond de Feinputz op het programma. Dit is de laatste van de 3 leemstuc lagen en we hopen dat hiermee de scheuren, die tijdens het drogen van het grovere leemstuc zijn ontstaan, gedicht worden. Vandaag hebben we de helft van het vakwerkpuntje gedaan, morgen de andere helft.

29 april 2023 – op de vide kreeg de 2e helft van het bovenste stuk vakwerk een laagje Feinputz en het is nu even afwachten of de scheuren wegblijven. Als dat zo is, dan kan – na het drogen – de afwerklaag erop.

Om donkere druppels op de witte afwerklaag te voorkomen, hebben we het hout van vakwerk in het puntje donkerder gemaakt. Ook het deurtje is wat donkerder gemaakt met Tungolie.

2 mei 2023 – aanvankelijk zou de leemwand aan de kant van de vide en woonkamer2 z’n min of meer originele leemkleur behouden, om te laten zien hoe het eeuwen geleden gemaakt is. Echter, deze ruimtes zijn destijds niet gebouwd als woonruimte en de leemkleur gaf toch een wat donkere en sombere aanblik.

Het besluit om deze leemwand daarom- net als aan de kant van de puntkamer – wit te maken, was snel gemaakt en dus komt er een dun laagje witte leemstuc op. Meteen na het eerste vak begon de wand op te lichten en zag het er een stuk beter uit.

3 mei 2023 – het puntvakwerkje op de vide is weer wat witter geworden. Het streven is, om het morgen af te maken, waarbij we ook kijken of hier nog hout zit wat donkerder gemaakt moet worden. Is de vakwerkvulling wit en het hout donker, dan kan de steiger weg.

4 mei 2023 – met het wit maken van het restant van het puntvakwerkje, kan dit karwei zo goed als afgestreept worden. Bij de koop zaten er wat scheve planken, daarna jaren niets en nu een eikenhouten vakwerk!

Na het puntje van het vakwerk tussen puntkamer en vide, is nu het vakwerk eronder aan de beurt om witgemaakt te worden.

5 mei 2023 – er was nog een restantje leemwitsel en daarmee hebben we het linker vak van het waaiervormige vakwerk op de vide gedaan. Net als het bovenste puntje, wordt ook de vulling van dit deel van het vakwerk wit gemaakt.

19 mei 2023 – het vervolg van het wit maken van de vakwerkvulling staat op het programma. We gaan verder het vakwerk onder de punt (die al wit is). Voor deze vakken gebruiken we leemverf in poedervorm, die moet worden aangemaakt met water. Dit verfpoeder is jarenlang houdbaar, zolang het maar droog wordt bewaard.

20 mei 2023 – verder met het werk van gisteren; de leemvulling van het vakwerk kreeg en laagje witte verf. Om het mooi egaal wit te krijgen, moeten er 2 lagen verf op en bij elkaar zijn dat de nodige vierkante meters. Het hout eromheen werd schoongemaakt en kreeg waar nodig een donkerder tintje, om het beter te laten passen in het geheel.     

24 mei 2023 – ondanks het redelijk mooie weer, zijn we verder gegaan met het wit maken van de vakwerkvakken. De steiger van het puntje zit in de weg en omdat het puntje af is, gaan we de steiger morgen weghalen.

25 mei 2023 – hier en daar staat de steiger in de weg en om verder te kunnen met het wit maken van het vakwerk op de vide, moet de steiger – die we vorig jaar voor het puntvakwerk gemaakt hadden – weer afgebroken worden. Dat ging redelijk snel en daarna kon het wit maken verder gaan. We zijn nu over de helft.

26 mei 2023 – we zijn met het wit maken bij het “bobbelvak” aangekomen. Hier hebben we tot nu toe wat originele oude leemwikkels in het zicht gelaten en we zijn nu aan het nadenken hoe we dit doorzetten bij het wit maken.

27 mei 2023 – op de vide kon weer een mijlpaaltje genoteerd worden; alle vakken die wit moesten worden, zijn wit. We gaan nu checken of het hout plaatselijk nog een nabehandeling nodig heeft en als dat gedaan is, dan is dit vakwerk af!

3 augustus 2023 – buiten werken was er helaas niet bij, maar op de vide kon prima gewerkt worden. Een van de 2 nokstaanders van ca. 4 meter lang/hoog van Douglashout heeft vandaag een verdonkeringsbehandeling ondergaan. Afhankelijk van het resultaat als die droog is, komt er wel of geen vervolgbehandeling.

2024